2021, Cilt 8, Sayı 3, Sayfa(lar) 269-276
Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Nurbanu ODACI1, Yeter KİTİŞ2
1Hemşire, Gazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Covid-19 Yoğun Bakım Ünitesi, Ankara, Türkiye
2Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı Ankara, Türkiye
Anahtar Sözcükler: Faktör analizi, güvenilirlilik ve geçerlilik, sigara

Amaç: Bu çalışmada, Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar (Beliefs About ThirdHand Smoke (BATHS)© scale) ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışma metodolojik tipte yürütülmüştür. Orijinali İngilizce olan ölçeğin Türkçe formu; grup çevirisi, geri çevirisinin yapılması, uzman görüşlerinin alınması ve pilot uygulama adımlarıyla oluşturulmuştur. Form ölçek geçerlik ve güvenirliğini sınamak üzere Mayıs-Haziran 2019 tarihlerinde 514 gönüllü yetişkine uygulanmıştır. Verilerin faktör analizi için yeterliğini test etmek için Kaiser-Meyer-Olkin testi yapılmış, ölçeğin yapı geçerliği açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Ölçeğin güvenirliğini değerlendirmek için madde toplam korelasyonları, Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı, test tekrar test korelasyon katsayısı kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 35.6±11.3 yıl ve çoğunun kadındır (63.8%). Kaiser-Meyer-Olkin sonucu, örnek hacminin faktör analizi için yeterli bulunmuştur (0.80; p<0.01). Ölçek maddeleri iki alt boyutta toplanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda faktör yüklerinin 0.52 ile 0.87 arasında değiştiği görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizinde faktör yüklerinin 0.60 ile 0.93 arasında değiştiği belirlenmiştir. Ölçeğin Cronbach alfa değeri 0.83 bulunmuştur. Test-tekrar test korelasyon katsayısı önemli saptanmıştır (r=0.82; p<0.001). Madde toplam korelasyon katsayıları 0.46-0.61 aralığındadır.

Sonuç: Yapılan analizler sonucunda Üçüncü El Sigara Dumanına Yönelik İnançlar Ölçeği’nin Türk toplumunda 18 yaş üstü bireylerde kullanım için geçerli ve güvenilir bir araç olduğu saptanmıştır.